درباره برخی شخصیت‌های تأثیرگذار امت اسلام یا درباره تمدن درخشان اسلامی کم کار کرده ایم

عطنا- ستیزه جویی غرب با دنیای اسلام سابقه‌ای طولانی دارد. ظهور داعش و گروهک‌های تروریستی در سالیان اخیر نیز نشان دهنده فعالیت‌های فراوان غربی‌ها برای ایجاد تفکر تندرو در میان مسلمانان است. اگر داعش در سوریه و عراق کنترل نمی‌شد، خطر بزرگی گریبان گیر مسلمانان می‌شد. در این میان مذاهب اسلامی، وظیفه سنگینی را بر دوش می‌کشند.

با  وجود اقدام‌های اسلام ستیزانه غربی‌ها در جهان، آنچه بر آتش این اختلاف‌ها می‌افزاید، تندروی‌هایی است که از سوی برخی فرقه‌های اسلامی در مقابل یکدیگر صورت می‌گیرد. مسلمانان برای ساختن دنیای صلح‌محور موظف اند بر آتش اختلافات ندمند و با تکیه بر معیار‌های صحیح اسلامی همزیستی مسالمت آمیز را توسعه بخشند. برای بررسی این موضوع و نقش غرب در توسعه افراطیگری میان مسلمان، با دکتر سعید طاوسی مسرور، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی، گفت‌وگو کرده ایم. این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

اتحاد مسلمانان تا چه اندازه می‌تواند پروژه اسلام هراسی و توهین غرب به اسلام را خنثی کند؟

اتحاد و انسجام مسلمانان در مقابله با توهین غربیان بسیار مهم است و حتی می‌تواند از آن پیشگیری کند. هر چه دشمنی و اختلاف بین مسلمانان بیشتر باشد، غرب بیشتر جرئت و جسارت توهین به مقدسات مسلمانان را پیدا می‌کند. وقتی ما مسلمانان به عنوان اهالی یک خانه با خودمان درحال دعوا هستیم، دیگر فرصت پاسخ به توهین فردی را که از کوچه عبور می‌کند، نخواهیم داشت؛ چون در برابر دشمن، صدای واحدی از مسلمانان شنیده نمی‌شود و حتی متأسفانه دولت‌های برخی کشور‌های اسلامی دست در دست دشمنان اسلام مانند صهیونیست‌ها دارند. دشمن هر روز جسورتر می‌شود و مستقیم به اصل اسلام اهانت می‌کند.

اگر دل‌های امت اسلامی به هم نزدیک شود و ارزش‌های اسلامی مانند ظلم ستیزی و استکبار ستیزی مبنا قرار گیرد، چنین دولت‌هایی نمی‌توانند با سوء استفاده از نام اسلام ادامه حیات دهند تا آب به آسیاب دشمن بریزند. حج امسال نزدیک است و چنان که رهبر معظم انقلاب، دامت برکاته، تأکید کرده اند، حج به عنوان یک فرصت بی نظیر برای ایجاد همدلی بین مسلمانان نباید از دست برود.

رسانه‌های جهان اسلام در مقابله با سیاست غرب در توهین به پیامبر و به مقدسات مسلمانان چه نقشی می‌توانند داشته باشند؟

چون توهین به مقدسات مسلمانان مانند شخصیت پیامبر اعظم (ص) بیشتر از طریق رسانه صورت می‌گیرد، بار اصلی مقابله با آن نیز به دوش رسانه هاست. رسانه‌های مختلف ما باید سیمای زیبای حضرت رحمه للعالمین را پیش روی چشم جهانیان قرار دهند، زیبایی‌ها و نورانیت قرآن کریم و ائمه اطهار (ع) را تبیین کنند، از روش‌های جذاب مانند ساخت فیلم (داستانی یا مستند) استفاده کنند. بنا بر تحقیق فریک باکر در کتاب The Challenge of The Silver Screen تا کنون ۱۵۰ فیلم درباره حضرت عیسی مسیح (ع) ساخته شده، اما تنها دو فیلم درباره حضرت محمد (ص) ساخته شده است. ما در جنگ رسانه‌ای از غرب عقب مانده ایم.

با اینکه بزرگان اسلام در این باره هشدار داده اند، ما کار جدی و کافی نکرده ایم. برای نمونه امام راحل در وصیت نامه خود هشدار می‌دهد که دستگاه تبلیغاتی غرب گاهی ناشیانه و گاهی موذیانه سعی می‌کند اسلام را دینی ناکارآمد و مرتجع نشان دهد. امام‌می‌فرماید: «قدرت تبلیغاتی ما بسیار ضعیف و ناتوان است و می‌دانید که امروز جهان روی تبلیغات می‌چرخد.» با توجه به همین جمله امام خمینی (ره)، اهمیت نقش رسانه در مبارزه با توهین‌های غرب روشن می‌شود.

آیا اراده‌ای برای مقابله با این جریان‌ها وجود دارد؟

متأسفانه جهان اسلام دچار انواع مشکلات درونی است که انرژی فراوانی را صرف این مشکلات می‌کند؛ در حالی که می‌توانست این انرژی را در مواجهه با دشمن و دفع دشمنی وی به کار گیرد. البته برخی مشکلات درونی جهان اسلام هم توسط دشمنان خارجی به جهان اسلام تزریق شده است؛ برای مثال جریان‌های تکفیری و تروریستی مانند داعش و جبهه النصره که آمریکا با هدف سرنگون کردن دولت بشار اسد آشکارا به آنان کمک نظامی کرده است و فراتر از کمک نظامی به نظر می‌رسد این گروه‌ها از اساس، دست پرورده امثال صهیونیست‌ها باشند. اختلاف افکنی بین گروه‌های مختلف مسلمان، از دیگر سیاست‌های دشمنان غربی است که برای مقابله با آن، اتحاد باید استراتژی همه مسلمانان باشد، نه تاکتیک مقطعی.

به نظر شما می‌توان وجود خلأ‌های قانونی را در زمینه سازی توهین به پیامبر اسلام دخیل دانست؟ یعنی می‌توان از لحاظ قانونی اقدامی انجام داد و مثلا علیه خاطیان اعلام جرم کرد؟

به نظرم در شرایط فعلی و با وجود سازمان‌های بین المللی مانند سازمان ملل که خود توجیه گر ظلم ظالمان است و انواع ظلم‌هایی که با توجیه قانونی بودن (مثلا بنا بر مصوبه شورای امنیت) صورت می‌گیرد، مثل تحریم‌های بی رحمانه علیه ایران، بهتر است مسلمانان وقت خود را در این زمینه تلف نکنند و به مقابله فرهنگی و رسانه‌ای با این دست اقدامات بپردازند تا اساسا زمینه توهین به مقدسات مسلمانان از بین برود و افکار عمومی دنیا توهین کنندگان را محکوم کنند.

بازشناسی آموزه‌های قولی و فعلی پیامبر، در مقابله با این سیاست چه تأثیری می‌تواند داشته باشد؟

تبیین درست سیره نبوی برای مخاطب جهانی قطعاً در جلوگیری از این توهین‌ها بسیار موثر است. متأسفانه در منابع روایی و تاریخی مسلمانان گاهی مطالب سخیفی درباره رسول خدا (ص) آمده است که با عصمت و عظمت شخصیت آن حضرت (ص) سازگار نیست.

در دوره بنی امیه به این دلیل که خلفای اموی دچار انواع فساد‌ها بودند، سعی کردند با کمک گرفتن از محدثان و سیره نویسان سرسپرده خود، از عظمت رسول خدا (ص) بکاهند و چهره نورانی ایشان را تخریب کنند. از این رو دست به تحریفی گسترده و هدفمند در باره آن حضرت زدند. در این دوره و ادامه آن در دوره عباسی، هزاران حدیث پدید آمد که بسیاری از آن‌ها یا از اساس جعل شده یا در اصل روایت تحریف شده بود. گروه‌های مختلف به انگیزه‌های گوناگون، سیره رسول خدا (ص) را مطابق خواست خود و به دلخواه خود روایت می‌کردند.

می‌توان به کتاب حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدرضا هدایت پناه با عنوان «زبیریان و تدوین سیره نبوی» اشاره کرد که در آن، چگونگی ارائه سیره نبوی توسط آل زبیر تبیین شده است؛ بنابراین اگر دشمنی بخواهد به رسول خدا (ص) جسارت و توهین کند، متأسفانه ابزار آن در منابع مسلمانان فراهم است. از این رو بر علمای اسلام است که به بازشناسی سیره نبوی بپردازند و با استناد به اصولی، چون قرآن کریم، سنت قطعی و عقل، پیرایه‌ها را از گزارش سیره نبوی بزدایند و راه سوء استفاده را بر دشمنان اسلام ببندند.

چگونه می‌توان با نشان دادن چهره‌ای بی پیرایه از اسلام، با این سیاست مقابله کرد؟

اگر چهره اسلام واقعی را ارائه کنیم، از آنجا که فطرت انسان‌ها حق طلب و حقیقت جوست، روز به روز به گروندگان به این دین مبین افزوده خواهد شد. البته عرضه و تبلیغ اسلام واقعی نباید فقط در مقام حرف و شعار و رسانه باشد، بلکه باید هر مسلمانی بداند که او نماینده‌ای از دین اسلام است و زندگی او باید تبلیغ عملی اسلام باشد. امام خمینی (ره)، ایران را چه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و چه بعد از آن، مملکت و کشور امام صادق (ع) می‌داند و در پیام به حجاج در سال ۱۳۶۵ ضمن رهنمود‌هایی اخلاقی، از آنان چنین انتظاری دارد: «آن چنان کنید که معلوم شود شما از کشور امام صادق (ع) آمده ‏اید و این خود یک خدمت شایان به اسلام و جمهورى اسلامى و هم میهنان عزیز است.» امام خمینی (ره) به ما تذکر می‌دهد که هر شیعه جعفری در نظر دیگر مسلمانان، منتسب به آن حضرت است و باید اخلاق او هم جعفری باشد.

زدودن خرافات و برچیدن ناهنجاری‌ها از چهره اسلام چه تاثیری در مقابله با سیاست توهین به مقدسات اسلامی دارد؟

من زدودن خرافات و برچیدن ناهنجاری‌ها از چهره اسلام را بسیار مؤثر می‌دانم. هر چند ممکن است باز هم عده‌ای پیدا شوند که به مقدسات ما توهین کنند، اما اگر ما کار خود را درست انجام داده باشیم، توهین کننده در افکار عمومی، خوار و حقیر و پست جلوه خواهد کرد.

به اعتقاد شما، ترغیب غرب به مطالعه در باب وجوه گوناگون اسلام و تمدن آن، چه تأثیری می‌تواند در مقابله با این سیاست داشته باشد؟

حتماً باید در این زمینه فعالیت جدی انجام دهیم. متأسفانه درباره برخی شخصیت‌های تأثیرگذار امت اسلام یا درباره تمدن درخشان اسلامی کم کار کرده ایم و حتی گاهی آن قدر میدان را خالی کرده ایم که غربیان درباره آن‌ها نوشته اند و ما ترجمه کرده و خوانده ایم؛ مثلا می‌توان به کتاب پروفسور اتان کولبرگ درباره سیدبن طاووس اشاره کرد که ترجمه فارسی آن در قم چاپ شده است. چرا در قم چنین کتابی نوشته نشده است تا نیازمند به کتاب یک صهیونیست نباشیم؟

بنده و استادم، دکتر عباس احمدوند، کتابی نوشته ایم با عنوان «فیض کاشانی از منظر خاورشناسان» که در سال ۱۳۸۸ مدرسه عالی شهید مطهری آن را چاپ کرده است. مقالات شیعه پژوهان غربی درباره فیض را گردآوری و ترجمه و نقد کردیم. من خودم فکر نمی‌کردم درباره فیض کاشانی چنین کمیت و چنین کیفیتی از آثار در غرب داشته باشیم.

ما باید در عرصه شناساندن اسلام و تمدن اسلامی به جهانیان فراوان کار کنیم. یکی از کار‌هایی که می‌توان انجام داد، این است که آثار خوبی را که خود غربیان درباره پیامبر (ص)، اسلام و تمدن اسلامی نوشته اند، شناسایی و تبلیغ کنیم تا در غرب خوانده شود و مخاطب عام غربی که غالبا متون ضد اسلامی و تبلیغات واهی علیه اسلام ذهنش را پر کرده است، متوجه شود که در خود غرب کسانی بوده اند که پیرایه‌ها را کنار زده و به چهره تابناک پیامبر (ص) نگاه کرده و شیفته او شده اند.

مثلاً می‌توان به کتاب «محمد رسول خدا» از آنه ماری شیمل اشاره کرد که حسن لاهوتی آن را به فارسی ترجمه کرده است، یا کتاب «عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن» از جان دیون پورت که سال ۱۸۶۹میلادی در لندن منتشر شد و مرحوم استاد سید غلامرضا سعیدی، آن را به فارسی ترجمه کرده است. کتاب «خورشید ا... بر فراز مغرب زمین» از زیگرید هونکه نیز به فارسی ترجمه شده و درباره شکوه تمدن اسلامی و تأثیر آن بر تمدن غرب است.

چه نوع اقدامات فرهنگی را در مقابله با این سیاست پیشنهاد می‌کنید؟

اقدامات فرهنگی مختلف و متنوع، اما استوار و تأثیرگذار و نه کار‌های ویترینی و نمایشی؛ از تألیف کتاب گرفته تا تولید فیلم و سریال و حتی کار‌هایی مانند راه اندازی کاروان آسیایی کمک به غزه که تشکل امت واحده چند سال پیش برگزار کرد و از کشور‌های مختلف آسیا و از ادیان و مذاهب مختلف برای کمک به غزه رفتند. این کار یعنی عده‌ای غیر مسلمان فرصت پیدا کردند در کنار مسلمانانی خیرخواه و نیکوکار باشند و این روحیه اسلامی را از نزدیک مشاهده کنند. حتی می‌توان توریست به ایران آورد که از نزدیک ببینند ایرانیان آن کسانی نیستند که رسانه‌های غربی می‌گویند، به شرط اینکه این فرصت با اعمال غلط برخی، به تهدید تبدیل نشود.

عطنا را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:

اینستاگرام                                              تلگرام